Wykładnia Katechizmu Kościoła Katolickiego

DEKRET DOTYCZĄCY ŚWIĄT ZNIESIONYCH W POLSCE

(Kongregacja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów, 4 marca 2003 r.)

Na wniosek Jego Eminencji Józefa Kardynała Glempa, Arcybiskupa Warszawskiego, Przewodniczącego Konferencji Episkopatu Polski, z dnia 22 sierpnia 2001 r., a na mocy uprawnień przyznanych tej Kongregacji przez Ojca Świętego Jana Pawła II, biorąc pod uwagę powyższe, bardzo chętnie udzielamy pozwolenia, aby obchodzenie uroczystości Wniebowstąpienia Pańskiego było przypisane do następującej po niej siódmej niedzieli Wielkanocy, obchodzenie zaś uroczystości świętego Józefa (19 marca), uroczystości świętych Apostołów Piotra i Pawła (29 czerwca) i uroczystości w dniu Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny (8 grudnia), nie obowiązywało już w przyszłości jako świąt nakazanych.

Bez względu na jakiekolwiek przeciwne zarządzenie.
Postanowienia dekretu obowiązują od I Niedzieli Adwentu, czyli od 30 listopada 2003 roku.

Wierni w uroczystości: świętego Józefa (19 marca), świętych Apostołów Piotra i Pawła (29 czerwca) i Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny (8 grudnia) nie są zobowiązani do udziału we Mszy św. i do powstrzymania się od prac niekoniecznych. Zachęca się jednak wiernych do udziału we Mszy św. w te uroczystości. Księży pro- boszczów nie obowiązuje w te dni Msza św. za parafian. Uroczystość Objawienia Pańskiego pozostaje świętem obowiązującym.

DNI ŚWIĄTECZNE

W niedzielę oraz inne dni świąteczne nakazane, wierni są zobowiązani uczestniczyć we Mszy oraz powstrzymywać się od wykonywania tych prac i zajęć, które przeszkadzają: a) oddawaniu należnej Bogu czci, b) przeżyciu radości właściwej świątecznemu dniowi, c) pełnieniu uczynków miłosierdzia, d) koniecznemu odpoczynkowi duchowemu i fi- zycznemu (KPK, kan. 1247).

Nakazowi uczestniczenia we Mszy św. czyni zadość ten, kto bierze w niej udział, gdzie- kolwiek jest odprawiana w obrządku katolickim (nie tylko rzymskim), bądź w sam dzień świąteczny, bądź też wieczorem dnia poprzedzającego (KPK, kan. 1248). Jeśli z braku kapłana lub z innej poważnej przyczyny nie można uczestniczyć w Eucha- rystii, zaleca się bardzo, ażeby wierni brali udział w liturgii Słowa, gdy jest ona odpra- wiana w kościele parafialnym lub innym świętym miejscu według przepisów wydanych przez biskupa diecezjalnego, albo poświęcali odpowiedni czas na modlitwę indywidual- ną w rodzinie lub grupach rodzin (KPK, kan. 1248 § 2).

DYSPENSA OD WSTRZEMIĘŹLIWOŚCI OD POKARMÓW MIĘSNYCH W PIĄTKI

Wolni są od obowiązku wstrzymania się od potraw mięsnych w piątki:
1. Wszyscy, którzy stołują się w zakładach zbiorowego żywienia, w których nie są prze- strzegane kościelne przepisy postne,
2. Wszyscy, którzy nie mają możliwości wyboru potraw, a muszą spożywać to, co jest dostępne do spożycia.

Powyższa dyspensa nie dotyczy Wielkiego Piątku, Środy Popielcowej. Wierni korzystający z powyższej dyspensy powinni pomodlić się w intencji Ojca Świę- tego oraz złożyć ofiarę do skarbonki z napisem "Jałmużna postna", albo częściej speł- niać uczynki miłosierdzia chrześcijańskiego.

Proboszcz może, dla słusznej przyczyny i według przepisów biskupa diecezjalnego, udzielać w poszczególnych wypadkach dyspensy od obowiązku zachowania dnia świą- tecznego lub dnia pokuty, albo dokonać zamiany tego obowiązku na inne uczynki po- bożne. To samo może uczynić również przełożony kleryckiego instytutu zakonnego lub stowarzyszenia życia apostolskiego na prawie papieskim w odniesieniu do swoich pod- władnych oraz innych osób przebywających na stałe w domu (KPK, kan. 1245).

Na terenie większym niż parafia dyspensować może biskup diecezjalny (por. KPK, kan. 87).

NOWE SFORMUŁOWANIE PRZYKAZAŃ KOŚCIELNYCH I ICH WYKŁADNIA


1. W niedziele i święta nakazane uczestniczyć we Mszy świętej i powstrzymać się od prac niekoniecznych.
2. Przynajmniej raz w roku przystąpić do sakramentu pokuty.
3. Przynajmniej raz w roku, w Okresie Wielkanocnym, przyjąć Komunię świętą.
4. Zachowywać nakazane posty i wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych, a w okresach pokuty powstrzymać się od udziału w zabawach.
5. Troszczyć się o potrzeby wspólnoty Kościoła.

Pierwsze przykazanie - święta nakazane


Świętami nakazanymi - poza niedzielami - są:
1. Uroczystość Świętej Bożej Rodzicielki - 1 stycznia;
2. Uroczystość Objawienia Pańskiego - 6 stycznia;
3. Uroczystość Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa (data ruchoma);
4. Uroczystość Wniebowzięcia NMP - 15 sierpnia;
5. Uroczystość Wszystkich Świętych - 1 listopada;
6. Uroczystość Narodzenia Pańskiego - 25 grudnia.

Czwarte przykazanie - okresy i dni pokuty

Wszyscy wierni obowiązani są czynić pokutę. Dla wyrażenia tej pokutnej formy poboż- ności chrześcijańskiej Kościół ustanowił dni i okresy pokuty. W tym czasie chrześcijanin powinien szczególnie praktykować czyny pokutne służące nawróceniu serca, co jest istotą pokuty w Kościele.

Powstrzymanie się od zabaw pomaga w opanowaniu instynktów i sprzyja wolności serca.
Czynami pokutnymi są: modlitwa, jałmużna, uczynki pobożności i miłości, umar- twienie przez wierniejsze pełnienie obowiązków, wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych i post.

Czasem pokuty w Kościele są poszczególne piątki całego roku (chyba że wypadnie jakaś uroczystość liturgiczna) i czas Wielkiego Postu (KPK, kan. 1250). W te dni obo- wiązuje nakaz powstrzymania się od zabaw.
Wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych obowiązuje wszystkich, którzy ukoń- czyli 14. rok życia we wszystkie piątki (chyba że wypadnie jakaś uroczystość liturgicz- na) oraz w Środę Popielcową (KPK, kan. 1251); zaleca się ją zgodnie z polskim zwycza- jem także w Wigilię Bożego Narodzenia.

Post (ograniczenie ilości posiłków do trzech, w tym tylko jeden do syta) obowiązuje w Środę Popielcową i w Wielki Piątek wszystkich między 18. a 60. rokiem życia (KPK, kan. 1251). Uzasadniona niemożliwość zachowania wstrzemięźliwości w piątek domaga się od chrześcijanina podjęcia innych form pokuty.

ODPUST PARAFIALNY

W niedzielę Okresu Zwykłego, która poprzedza lub następuje po uroczystości patrona lub tytułu kościoła, dla dobra wiernych wolno celebrować wszystkie Msze z udziałem ludu według formularza uroczystości, która wypada w tygodniu (ONRLK 58). Należy zachować zwyczaj odprawiania w następnym dniu Mszy za zmarłych parafian z proce- sją na cmentarz.

Jeżeli zewnętrzny obchód patrona lub tytułu kościoła przypada w niedzielę Adwentu, Wielkiego Postu lub Okresu Wielkanocnego, nie wolno używać formularza odpustowe- go. Na sumie odpustowej wolno wtedy zastosować jedynie następujące elementy: kolor szat z uroczystości, homilię okolicznościową, modlitwę powszechną, pieśń o tytu- le lub świętym na przygotowanie darów i zakończenie, wymienić imię świętego w Mo- dlitwie Eucharystycznej, zorganizować procesję teoforyczną, śpiew Te Deum i błogo- sławieństwo Najświętszym Sakramentem.

OBCHÓD UROCZYSTOŚCI TYTUŁU KOŚCIOŁA

1. Uroczystość (sollemnitas) tytułu kościoła, tzw. odpust, obchodzi się w terminie określonym przez kalendarz. Gdy uroczystość zbiega się z dniem zajmującym wyższe miej- sce w tabeli pierwszeństwa, wówczas przenosi się ją na najbliższy wolny dzień. Dzień ten wybiera się zarówno po zwykłym terminie uroczystości tytułu lub przed terminem uroczystości.

2. Oficjum tytułu kościoła ma charakter świąteczny. Rozpoczyna się I Nieszporami w dniu poprzednim na zasadzie spotkania się. Po Nieszporach modlitwa na zakończenie dnia (Kompleta) niedzielna. Pozostałe części oficjum układa się na wzór oficjum uro- czystości dobierając części własne z odpowiednich tekstów wspólnych.

3. Wszystkie Msze odprawia się według formularza z uroczystości, a więc odmawia się Gloria, Wierzę. W uroczystości tytułu nie wolno odprawiać Mszy w różnych potrzebach.

4. Jeśli uroczystość tytułu przypada w dniu powszednim w Okresie Zwykłym w ciągu roku, wówczas można ją odprawiać w najbliższą niedzielę. Można odprawić wszystkie Msze św. z udziałem wiernych według formularza uroczystości tytułu.

5. Jeśli uroczystość tytułu kościoła przypada w piątek, wówczas nie obowiązuje obo- wiązek wstrzemięźliwości od pokarmów mięsnych.

DWUKROTNE PRZYJMOWANIE KOMUNII ŚWIĘTEJ W CIĄGU JEDNEGO DNIA

Stosownie do kanonu 917 Kodeksu Prawa Kanonicznego, kto przyjął już raz Komunię świętą, "może ją ponownie tego samego dnia przyjąć jedynie podczas sprawowania Eucharystii, w której uczestniczy".

KOMUNIA ŚWIĘTA POD OBIEMA POSTACIAMI

Komunia święta pod obiema Postaciami jest dozwolona w przypadkach przewidzianych w rytuale. Ponadto mogą ją przyjmować następujące osoby:
a) kapłani, którzy nie mogą celebrować ani koncelebrować,
b) diakon i usługujący, którzy pełnią swoje funkcje we mszy świętej,
c) członkowie zgromadzeń w mszy konwentualnej oraz mszy zgromadzenia, alumni seminarium, uczestnicy rekolekcji lub zebrania jakiegoś zespołu duszpasterskiego.

Biskup diecezjalny może ustalić dla swej diecezji zasady dotyczące udzielania Komunii świętej pod obiema postaciami. Zasady te obowiązują także w kościołach zakonnych oraz w małych grupach. Miejscowemu biskupowi udziela się też władzy zezwalania na Komunię świętą pod obiema Postaciami, ilekroć uzna to za słuszne kapłan sprawujący pasterską pieczę nad powierzoną mu wspólnotą. Winien być jednak spełniony waru- nek, aby wierni zostali przedtem należycie pouczeni, by wykluczone było niebezpie- czeństwo znieważenia Najświętszego Sakramentu, a sam obrzęd nie okazał się za trudny do wykonania z powodu zbyt dużej liczby uczestników lub z innej przyczyny (OWMR 283).

Przy udzielaniu Komunii świętej należy zachować obrzędy opisane w nr 284 OWMR.

POST EUCHARYSTYCZNY

KPK 919, §1. Przystępujący do Najświętszej Eucharystii powinien przynajmniej na go- dzinę przed przyjęciem Komunii świętej powstrzymać się od jakiegokolwiek pokarmu i napoju, z wyjątkiem tylko wody i lekarstwa.
§ 2. Kapłan, który tego samego dnia sprawuje dwa lub trzy razy Najświętszą Euchary- stię, może przed drugim lub trzecim sprawowaniem coś spożyć, chociażby nie zacho- dziła przerwa jednej godziny.

§ 3. Osoby w podeszłym wieku lub złożone jakąś chorobą, jak również ci, którzy się nimi opiekują, mogą przyjąć Najświętszą Eucharystię, chociażby coś spożyli w ciągu godziny poprzedzającej. KPK 920, §1. Każdy wierny po przyjęciu Najświętszej Eucharystii po raz pierwszy ma obowiązek przyjmować ją przynajmniej raz w roku.

§ 2. Ten nakaz powinien być wypełniony w okresie wielkanocnym, chyba że dla słusz- nej przyczyny wypełnia się go w innym czasie w ciągu roku.

MSZA NIEDZIELNA W SOBOTĘ WIECZOREM

"Z liturgicznego punktu widzenia [pierwsze niedzielne] Nieszpory rozpoczynają dzień świąteczny. W konsekwencji msza święta zwana czasem "przedświąteczną", która jednak w rzeczywistości ma charakter w pełni świąteczny, jest sprawowana według liturgii niedzielnej, co nakłada na celebransa obowiązek wygłoszenia homilii i odmó- wienia z wiernymi modlitwy powszechnej" (Jan Paweł II, Dies Domini, 49).

"Biskupi uważają za swój pilny obowiązek zwrócić uwagę na przepis kan. 1248 KPK obowiązujący wszystkich wiernych. Wymieniony przepis kanonu rozszerza czas spo- sobny dla spełnienia obowiązku udziału we Mszy św. niedzielnej na sobotnie popołu- dnie, a w święta nakazane na popołudnie poprzedzające święta" (Okólnik 9/83).

Pouczenie dla kapłanów w sprawie Mszy św. niedzielnej odprawianej w wigilie niedziel i świąt nakazanych:
- na podstawie przepisów liturgicznych i uchwały Konferencji Episkopatu Polski z dnia 1 grudnia 1983 r., zadość czyni niedzielnemu i świątecznemu obowiązkowi uczestni- czenia w liturgii Najświętszej Ofiary Msza św. odprawiana po południu w soboty i wigi- lie świąt nakazanych. Konsekwentnie uczestniczenie we Mszach odprawianych wcze- śniej, np. z racji pogrzebu lub ślubu nie zadośćuczyni ww. obowiązkowi;
- obowiązują w wyżej wymienionych Mszach następujące przepisy liturgiczne: formu- larz Mszy z niedzieli, recytowane lub śpiewane Chwała i Wierzę, czytania z niedzieli lub ze święta nakazanego, obowiązek wygłoszenia homilii;
- Msza sobotnia lub w Wigilie świąt nakazanych winna być odprawiana o stałej godzi- nie i zasadniczo jedna w danym kościele, dlatego należy dobrać czas najbardziej ko- rzystny.